Kivi bitkisi kuvvetli büyüme ve gelişme göstermesi nedeniyle düzenli budamaya ihtiyaç gösterir. Zamansız ve bilinçsiz budama meyve verimini olumsuz etkiler. Kivide budama üç aşamada yapılmalıdır. Şekil budaması, yaz budaması ve kış budaması olarak gerçekleşen işlemlerin her bir aşamasında budamanın dikkatli, yerinde ve zamanında yapılması çok önemlidir. Bu mevsimde ilk iki aşamasını çok iyi bir şekilde gerçekleştirmeliyiz.

1. Aşama; Şekil Budaması: Bu aşamada yeni dikilmiş kivi bitkisine düzgün ve dik büyüyen bir gövde oluşturulması ve kordon teşekkülü sağlanır. İlk yıl kivi fidanı dikildikten sonra iki göz üzerinden budanır. Gözler sürmeye başlayınca kuvvetli olan sürgün bırakılır diğerleri tırnak bırakmadan gövdeye sıfır olarak (dipten ) kesilir. Ancak dipteki yapraklar koparılmamalıdır. Birçok kivi üreticimiz burada hata yaparak yaprakları da kesmektedir. Bırakılmış olan sürgünün dik büyümesini sağlamak amacıyla fidanın dibine naylon iplik 8 şeklinde gövdeye bağlanarak tele tutturulur. Bu şekilde gövdenin düzgün olarak tele çıktığı gözlemlenmiştir. Gövde oluşturulurken dipten çıkan obur sürgünler temizlenmeli, gövde yüksekliği istenilen büyüklüğe ( 1,80cm – 2m ) ulaşınca sürgünün tepesi kesilerek, kesim yerinin hemen altındaki gözlerden sürecek olan sürgünlerden iki tanesi sağa ve sola büyütülmek üzere bırakılır, kordon oluşturulur. İkinci yılda kalıcı ana kolların oluşturulması, buna bağlı yan dalların dengeyi sağlamak için eşit kalınlıkta olması, orta tel boyunca düzgün uzaması sağlanır ve ürün çubukları dengeli bir şekilde bırakılır.

2. Aşama; Yaz Budaması: Kivi bitkisinde, kökler, yapraklar ve meyve arasında fizyolojik dengeyi sağlamak amacıyla budama yapılmalıdır. Bu amaçla öncelikle, aşırı gelişme gösteren obur ve sık sürgünler, sürgün uçlarındaki sarılmalar ortadan kaldırılarak bitkinin iyi bir şekilde havalanması, güneşlenmesi ve gelişmesi sağlanmalıdır. Gövdeden çıkan obur dallarında dipten kesilip çıkarılması gerekir. Daha sonraki aşamalarında üçlü çiçek tomurcukları ve standart dışı ( yapışık, ikiz, üçüz, yamuk ) meyveler seyreltilmelidir. Meyveli sürgünlerde bitkinin taşıyabileceği kadar ( 5–7 ) meyve bırakılmalıdır. Meyve dallarında en son meyveden itibaren 4–6 yaprak sayılarak kesilmelidir. Eğer sürgün ucu körelmişse buna müdahale edilmemelidir. Yaz budamaları yapılırken aşırıya kaçmamaya dikkat etmek gerekir. Aksi halde meyve yanıklıkları söz konusu olabilir. Yaz budamasında seneye meyve dalı olacak obur dalların hazırlanması gerekir. Burada obur dallar kısa kesilirse tekrardan sürgün vereceğinden iki-üç kez budama yapıldığında meyve dalı özelliğini kaybeder. Ertesi yıl kivinizden meyve alamazsınız. Bunun için mutlaka bir uzmana danışın, kulaktan dolma eksik bilgilerle hareket ederseniz hem zamanınız hemde emeğiniz boşa gitmiş olur. Telafisi de güç olmaktadır.

Bu aşamaların doğru bir şekilde yapılabilmesi için budamanın uygulamalı olarak gösterilmesine ihtiyaç olduğunu düşünüyorum. Kivi üreticilerimizin budamayı çok iyi öğrenmeleri gerekir. Bizim insanımız zekidir bir iki kez budamayı gösterirseniz öğrenir fakat nedendir bilinmez herkes her şeyi biliyormuş gibi hareket ediyor. Hâlbuki üretilen kivilerden belli, satarken iyi fiyat verilmediğinden şikâyet edenlerin kivileri 40-100gr arası olduğundan bu kivileri yüksek fiyattan satmayı istiyoruz. Biz öyle kivi üretmeliyiz ki alan tüccar seneye de senin kivin benimdir demeli ve o kivicimizde satışta problem yaşamamalı istiyoruz. Bunun bir adı da sözleşmeli çiftçi modelidir. Kivi birliği olarak öncelikle üretimde kaliteyi yakalamayı hedefliyoruz. Bunu gerçekleştirene kadar mevcut üretimi de en iyi şekilde değerlendirmek için gayret edeceğiz.

Ticari anlamda kivi üretimi yapan üreticilerimizin Kivi Yetiştiriciliği konusunda Tarım İl / İlçe Müdürlüklerimizden, Kivi Birliğimizden ve konusunda uzman olan arkadaşlarımızdan bilgi talep etmelerini istiyoruz. Sadece budama konusun da mı?

Elbette değil bunun yanında sulama ve gübreleme konularında da bilgi alarak zamanında yapılmasına dikkat etmek gerekir.  

80 gr ve üzeri meyve almamız, bakım işlemlerinin doğru ve zamanında yapılması neticesinde olacaktır. Buda çiftçimizin kivilerini daha iyi fiyattan satmasına, dolayısıyla yüksek gelir elde etmesine sebep olacaktır. Unutmayalım ki; budarsan bağ olur bağa talep çok olur ticari bir değer taşır, budamazsan dağ meşe olur elinde kalır.