Varikosel testisin kirli kan taşıyan toplar damarlarının variköz şekilde genişlemesidir. Temel ameliyat gereksinimi ağrı, kozmetik nedenler ve en önemlisi sperm fonksiyonları üzerindeki olumsuz etkileridir. Ancak varikosel konusunda en çok merak edilen konuların başında cinsellik üzerine etkileri gelmektedir. Malesef günlük pratiğimizde bu konuda çok da gereksinim olmadığı halde yapılan ameliyatları gördüğümüz oluyor. Cinsel fonksiyonlar bu bölgenin kanlanması ve sinir yapısı ile yakın etkileşim gösteren fonksiyonlardır. Beraberinde hormonal etkileşimler bu fonksiyonların sağlıklı ve devamlı olmasının teminatını sağlar.
Varikosel ile birlikte bu bölgede ağrı ortaya çıkabileceğini biliyoruz. Özelikle ciddi varikosel durumlarında kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkileyen, sosyal yaşantısını sekteye uğratacak kadar ağrı çekmesini sağlayan durumlar olduğunu biliyoruz. Günlük hayatı bu kadar olumsuz etkileyen ağrı doğrudan ya da dolaylı olarak cinsel fonksiyonları olumsuz olarak etkileyebilir ancak biraz önce söylediğim gibi varikoselin tedavi gereksinimlerinden biri genellikle değildir.
Yine varikoselin ilerleyen durumlarda hormonal denge üzerine olan olumsuz etkilerini de biliyoruz. Tüm cinsel fonksiyonların kontrolünü sağlayan mekanizmanın önemli bir noktası olan hormonal denge bu bakımdan varikosel ve cinsellik arasında bir köprü oluşturabilmektedir yani varikoselin hormonal dengeyi etkilemesi, değiştirmesi cinsel fonksiyonlar üzerinde etki doğurabilir. Özellikle ağır spor yapan erkeklerde, spor sırasında kullanılan ağırlıklara bağlı olarak var olan varikoselin şikayet oluşturması ya da varikoselin seviyesinin artması da ağrıyı olumsuz etkiler.
Son yıllarda vücut geliştirme sporunda kontrolsüz kullanılan hormonal takviyeler cinsel fonksiyonları belirgin olarak etkileyebilmektedir. Beraberinde varikoselde varsa bazen cinsel fonksiyonlar üzerindeki etki kullanılan yanlış hormonal takviyeler yerine varikosele atfedilebilmektedir. Hormonal dengeyi bozan her türlü durumun cinsellik üzerinde olumsuz etkileri beklenebilir. Bu durumda son cümle olarak varikosel ve cinsel fonksiyonlar üzerindeki etkinin doğrudan mekanizmalarla değil de bu anlattığımız durumlar aracılığıyla olabileceği konusu söylenebilir.
Varikosel cinsel performansı etkiler mi?
Varikoselin bir damar hastalığı olduğu ve bu bölgedeki ağrı fonksiyonları üzerinde etkili olduğunu söylemiştik. Cinsel performans kaygısı son yıllarda sıklıkla klinik pratiğimizde karşılaştığımız problemlerdendir. Özellikle erkeklerin gerçekçi olmayan cinsel performans beklentileri onları doktor kontrolü olmadan internet aracılığıyla tavsiye edilen tedavilere yönlendirebilmekte bunların olumsuz etkileriyle karşılaşılabilmektedir. Gerçekçi olmayan cinsel performans beklentisi durumlarında bazen hastalarımız kendilerine performansı arttırabilecek, kendilerinde buldukları bazı problemlerin tedavi istemleriyle gelebilmektedirler.
Genellikle varikosel cerrahisinden de bu tarz bir beklenti zaman zaman olabilmektedir ancak varikosel ile beraber sperm fonksiyonlarındaki ve fertilite durumlarındaki etkilenmeyi bir kenara koyarsak ağrı durumunun cinsel fonksiyonları etkileyebileceğini söylemek mümkündür. Zaman zaman yürümekte bile güçlük çeken günlük çalışma hayatını devam ettirirken zorlanan ve sosyal konforunu ileri derecede kaybeden varikoseli hastalarla karşılaşabilmekteyiz. Bu durumun cinsel fonksiyonlarla performansı etkileyebileceği açık olmakla beraber bunu bir ameliyat nedeni olarak görüp varikosel ameliyatı sonrası bunların düzeleceğine dair belli bir oran vermek çok mümkün değildir. Çünkü biliyoruz ki ağrı varikosel ameliyatı nedenlerinden birisi olmakla beraber cerrahi sonrası ağrının da mutlaka düzeleceğini söylemek her zaman çok mümkün olmamaktadır.
Bazı durumlarda neden olduğu bilinmeyen bir şekilde varikoselin cerrahi olarak tedavi edilmesine rağmen ağrı şikayetinin devam ettiği nadirde olsa görülebilmektedir. Sonuç olarak günlük hayatı etkileyecek derecede ağrı yapan varikosel ve hormonal denge üzerinde istenmeyen olumsuzluklar yaratabilen bu hastalık şiddetli durumlarda cinsel performansı direk yollarla olmasa da etkileyebilir ancak yine belirtmekte fayda var ki ana ameliyat nedenlerimizden bir tanesi genellikle bu değildir.
Cinsel istek genellikle libido dediğimiz terimle tarif edilir. İnternetin yaygın olarak kullanılmasıyla beraber hastalarımız bazen bize direkt olarak bu tabiri kullanarak şikayetlerini belirtmektedirler. Libido yani cinsel isteği etkileyen çok sayıda faktör mevcuttur. Bunların önemli bir kısmı özellikle genç insanlarda psikolojik durumlara bağlı olabilir. Günlük hayat, çalışma temposu, gelecek kaygısı, mevcut ilişkiye dair olumsuzluklar libido problemleriyle karşımıza çıkabilmektedir.
Libidoyu kontrol eden temel mekanizma başta hormonal dengedir. Bu problemle gelen hastalarımıza her zaman durumun psikolojik olduğunu baştan incelemeden söyleyemeyiz. Ortaya çıkan basit hormonal değişiklikler bile bazen libido problemlerine neden olabilmektedir. Bu nedenle özellikle cinsel performans kaygısı olan erkeklerde eğer varikosel tanısı alınmışsa buna bağlı direkt olarak varikosele bağlı olmasa bile cinsel isteksizlik görülebilmektedir.
Hastalığa bağlı ortaya çıkabilecek olumsuz durumları internetten araştıran hastalarımız özellikle çocuk sahibi olmak için olumsuzluklara neden olabilecek bir hastalık olduğunu öğrendikten sonra doktor görüşü olmaksızın bu hastalığın cinsel fonksiyonları da etkileyebileceğini düşünebilmektedirler. Özellikle kozmetik sonuçlara yol açabilen ciddi varikosel durumlarında testis üzerinde büyük damarsal yapılar dışarıdan görülebilmekte ve bu da kişiye kendi vücudundan utanır bir şekilde hissetmesine neden olabilmektedir. Ortaya çıkacak bu anksiyete kişinin cinsel isteğini olumsuz yönde etkileyebilir. Bu durumlarda varikosel kozmetik nedenlerle bir tedavi gerekliliği yaratabilir ancak cinsel isteksizlik yaptığını neden göstererek ameliyat gerekliliği ortaya koymak çok mümkün değildir.
Ciddi hormonal değişimlerin olduğu durumlarda ise cinsel isteğin etkilenebildiğini biliyoruz. Ortaya konmuş bir varikosel tanısı varsa ve hastanın beraberinde cinsel isteksizlik şikayeti oluyorsa bunu öncelikle varikoselden bağımsız olarak değerlendirip ortada başka bir problemin olup olmadığı kontrol edilmelidir. Çok olağandır ki başka bir probleme bağlı isteksizlik yaşanıyor olabilir. Cinsel isteksizlik genellikle hastanın kendi tarifi üzerinden değerlendirilen bir durumdur yani hasta eğer cinsel isteksizliğinin olduğunu söylüyorsa bu genellikle incelenmeyi hak eden bir durumdur. Ortaya bir neden konulursa bu tedavi edilir. Nedeni tam olarak tespit edilememiş ise belki bunun psikolojik faktörlere bağlı olabileceği düşünülerek gerekli uzmanlık dallarından yardım alınabilir.
Sonuç olarak varikosel cinsel isteği dolaylı yollardan etkileyebilen bir durum olarak değerlendirilmesi daha doğru olan bir hastalıktır ve bizim tedavi gerekliliklerimizden birisi genellikle cinsel isteksizlik olarak karşımıza çıkmaz.
Varikosel ameliyatı sonrası cinsellik
Varikosel ameliyatı mikrocerrahi yöntemle yapılan çok büyük olmayan bir girişimdir. Ancak buna rağmen yapılan işlem cerrahi bir müdahaledir ameliyat sırasında mikrocerrahi yöntemin kullanılması damarlar üzerinde yapılan işlemin hassas bir şekilde yürütülmesi gereksiniminden dolayıdır. Yani mikrocerrahi terimi yapılan ameliyatın herhangi bir riski olmadığı anlamına gelmez. Yine bu cerrahinin başlangıcında ve sonunda vücuda konulan dikişler mevcuttur. Açılan ve kapatılan dokularda tamir yapılan bölgeler vardır.
Genel olarak bütün cerrahi yani ameliyat uyarıları burada da yapılabilir. Kişi ameliyat sonrası belli bir süre doku iyileşmesi olana kadar bu bölgeyi korumak durumundadır. Bu koruma enfeksiyonlara karşı ve zorlanmaya bağlı olarak yapılan tamiratın bozulmasını engellemek yönündedir. Varikosel ameliyatından sonra eğer kanama ve enfeksiyon gibi nadir görülen istenmeyen durumlar olmamış ise belli bir süre istirahat önerilir. Bu istirahat kişinin genel vücut yapısına, ek hastalıklarına, yaşına bağlı olarak değişebilmekle beraber genellikle günlerle tarif edilen bir ameliyat sonrası dinlenme dönemine ve haftalarla tarif edilen günlük hayatın hafif şekilde ikame edilmesiyle olur.
Ameliyat sonrası belli bir süre spor yapılmaması ve daha sonra da belli bir süre ağır sporların yapılmaması mutlaka hastalara önerilir. Bu sürede biraz öncede söylediğim gibi kişiden kişiye, yapılan sporlara ve yapısına göre değişir. Yürüyüşe daha erken izin verilirken ağrı sporlara daha geç dönemlerde izin verilir ve varikosel sonrası yapılacak ağır sporlar ciddi oranda varikosel nüksü yani tekrarlaması düşünülerek yapılmalıdır.
Varikosel ameliyatından sonra cinsel hayata genellikle 3 haftalık bir süre sonrasında izin verilir. Bu süre ameliyat bölgesinin korunması ve ameliyat bölgesine konulan dikişlerin doku iyileşmesini sağlamaya gereken zamanla ilişkilidir. Varikosel ameliyatlarından sonra dışarıdan bakıldığında çok ciddi bir cilt yarası yoktur ve genellikle cilt altından tamirat yapıldığı için estetik dikişler kullanılır. Kişi dışarıdan baktığında ciddi bir ameliyat yarası görmeyebilir ancak içeride kullanılan dikiş materyalleri ve yapılan doku tamirleri vardır.
Kişi ameliyat sonrasında bu dokuların iyileşmesini beklemeden fiziksel aktiviteler gösterirse istenmeyen dikiş açılmaları, ödemler ve kanamalar görülebilir. Nasıl fiziksel aktiviteler belli bir süre sınırlanıyorsa cinsel ilişkide belli bir süre sınırlandırılır ve genel olarak ameliyat sonrası 3 haftalık sürede bu korunmaya dikkat edilmesi önerilir. Ameliyat sonrasında kişinin fiziksel aktiviteleri ve ilk ilişkilerinden sonra küçük şikayetleri, ağrıları olabilir. Bu durum ameliyatı yapan hekimle mutlaka paylaşılmalıdır. Genellikle beklenen durumlar olmakla beraber olabilecek küçük istenmeyen durumlar bu şekilde erken tanı almış olur.
Varikosel ameliyatı sonrası ilişkiye girerken dikkat edilmesi gerekenler
Bir önceki sorumuzda anlattığımız gibi mikrocerrahi bile olsa bu yapılan işlemin bir ameliyat olduğu unutulmamalıdır ve ameliyat sonrası önerilen dinlenme süresine uyulduktan sonra bile bu bölgeye vücudun diğer bölgelerinden en azından belli bir süre daha nazik davranılması önemlidir. Estetik olarak kapatılsa bile ciltte bir kesi olduğunu unutmamak ve bu cilt kesisine iyileşene kadar olabilecek maksimum özeni göstermek gerekir. Bu bölgede cilt iyileşmeden yapılabilecek ani ve yüksek gerim uyandıran hareketler cilde konulan dikişlerin açılmasında neden olabilir bu da iyileşme süresini bozacaktır.
Varikosel ameliyatı sonrasında istirahat önerilen dönemin sonunda ilişki yaşanabilir özellikle ilk ilişkilerde duyulabilecek küçük rahatsızlıklar konusunda hasta uyarılabilir. Kişi duyduğu küçük ağrıların zamanla azalacağı konusunda bilgilendirilmelidir ancak bu ilişkiler sırasında artan ağrıların olması ya da mevcut ağrıların geçmemesi durumunda ameliyatı yapan doktor ile mutlaka iletişime geçmek gerekir çünkü her ne kadar tek bir ameliyattan bahsediyor olsak da kişilerin vücut yapısı, varikoselin şiddeti, ameliyat sırasında oluşabilecek problemler veya ameliyat sonrası gelişebilecek enfeksiyon ve kanamalar her hastayı birbirinden farklı hastalar olarak değerlendirilmesini gerektirir.
Bir hasta için çok önemli olmayan şikayetler diğer hasta için önemli olarak değerlendirilebilir ki buna ameliyatı yapan doktor karar vermelidir. Varikosel ameliyatı sonrasında önerilen süre geçtikten sonra cinsel ilişki yaşanabilir ancak bu bölge çok sert travmalardan belli bir süre korunmalıdır.
