Türkiye Gıda Sanayi İşçileri Sendikası ÇAYKUR’da kadrolu, mevsimlik işçilerin sorunlarını dile getirmek için harekete geçerek Rize’deki yetkililere brifing verdi.
Yapılan brifing basın ile paylaşıldı. İşte brifingin içeriği;
Rize, Artvin, Trabzon ve Giresun yöresinde ÇAYKUR’da çalışan 11 bin 500 işçinin 9 bini mevsimlik işçi olarak çalışmaktadır. ÇAYKUR’da en temel sorun mevsimlik işçinin kadrolu ve güvenceli çalışma hakkının olmamasıdır.
ÇAYKUR mevsimlik işçilerinin yıl içinde çayın verimlilik durumuna göre çalışma süreleri en az 120, en çok 179 gündür. Mevsimlik işçiler; 179'ncu günde iş yeri ilişkisi kesildiği için, kadro hakkı gerçekleşememektedir. İş ilişkileri son bulan, işçilerin sigorta ödemeleri de kesilmektedir. İş ilişkisi kesilen işçiler, sürekli çalışacakları bir iş bulamadığından, yılın kalan 7-8 aylık süre zarfında sigortalı olarak herhangi bir işte de çalışamamaktadırlar. Ülkemizde 12 ay çalışan işçilerin geçim sıkıntısı çektiğini, kıt kanat geçindikleri ortadayken, bir işçinin yılda 4-5 ay çalışıp geçinmesi mümkün değildir.
*Bir işçinin emekli olabilmesi için 7 bin gün çalışması ve prim ödemesi gerekiyor. Mevsimlik işçiler yılda ortalama 150 gün çalışıyor. Yılda 150 gün çalışma ile bir işçinin 80 yaşında bile emekli olma şansı yoktur. ÇAYKUR’da çalışan bir mevsimlik işçinin emekli olabilmesi için ortalama 65 yıl çalışması gerekmektedir.
*ÇAYKUR yeterince daraltılmış, kadro sayısı yetersiz hale getirilmiştir. Bir işçi bir kaç işçinin işini yapar hale gelmiştir. ÇAYKUR'da fazlasıyla kadro ihtiyacı vardır. Mevsimlik işçilerin kadroya alımı acilen yapılması uygun olacaktır.
Mevsimlik ve geçici işçi pozisyonlarında çalışmakta olan işçilerin kadrolu işlere alınması ile ilgili olarak 2007 yılında uygulanmış olan 5620 Sayılı yasa kaldırılarak, yeni bir yasa çalışması yapılmalı ve mevsimlik işçilerin kadrolu olarak çalışmalarının önündeki engellerin kaldırılması ÇAYKUR’un ve Çay'ın verimliliği açısından yerinde olacaktır.
*5620 sayılı kanun 2007 yılında çıkmış o dönemde ÇAYKUR’da 180 gün ve üzeri çalışanlar kadro almıştır. Aynı kanuna bir ibare eklenmiş ve bu ibareye göre ÇAYKUR’da 179 günün üzerinde çalışma olanağı sınırlandırılmıştı. ÇAYKUR’da 2007 yılında kadro verildiğinde 5000 kadrolu vardı. Bu sayılın 1000 kişisi paketleme, ana tamir, genel müdürlük gibi daimi işlerde çalışıyor. ÇAYKUR’da yaş çay işleyen 43 fabrikada ortalama 900 kadrolu işçi kalmış durumda.
Bu da fabrika başı 10 ile 15 işçi civarındadır. Çayın doldurulmasından tutunda teknik hizmetlere kadar birçok fabrikada vasıflı ve nitelikli işgücü eksilmiş, genel müdürlük ise bu eksiklikleri gidermek için bazı fabrikalar arası işçi transferi yaparak sorunu çözmeye çalışmaktadır. Bu çözüm gerçekçi değildir ve uygulamada birçok sorunla karşılanmaktadır. ÇAYKUR’da taşıma gibi işler taşerona ve alt işverenlere verilmekte, hiçbir denetim yapılmamaktadır. Yapılan araştırmalara göre emekli olanlar ile önümüzdeki yaza kadar, paketleme, ana tamir, genel müdürlük dâhil 45 fabrikadaki kadrolu işçi sayısı '; 1.500'ün altına düşecektir. ÇAYKUR’un bir dahaki sene mevcut kadrolu çalışan işçiler ile işlerini yürütmesi mümkün değildir. Mevsimlik işçilerin sorunlarının çözümü konusunda 5620 sayılı yasanın işçilerin kadroya geçişinin önündeki engeli kaldırarak sorunun çözülmesinin ve kadroya geçişin yollarını açmak gerekiyor.
Mevsimlik işçi olarak çalıştığı dönemlerde işsizlik sigortası adına kesilen primlerden mevsim sonunda-yasa gereğince yararlanması mümkün olmamaktadır. ÇAYKUR bünyesinde çalışmakta olan mevsimlik işçilerine mevsim dışında boşta olmaları ve yöre itibariyle başka iş imkânlarının da olmaması sebebiyle mevsim dışında diğer kamu kuruluşlarında, kamu yararına değerlendirilmesi mağduriyeti giderecek bir seçenek olabilir.
* Mevsimlik işçi işten çıktığı zaman, İşkur müdürlüğüne iş için müracaat ettikleri anda karşılarına 'senin iş hakkın askıda, işten düşmüş değilsin yani işsiz görünmüyorsun ibaresi' çıkarak toplum yararına çalışma programına dâhil edilememektedir. Taleplerimizin arasında bütün mevsimlik işçiler ile birlikte bir değerlendirme yapılıp ÎŞKUR İl Müdürlüğünde bazı kanunların değiştirilip mevsimlik işçilerin de bu programdan yararlandırılması mağduriyeti giderecek çalışmalardan biri olarak değerlendirilebilir.
*Kısım kısım özelleştirmenin başladığı gerçeği de gün gibi ortadadır. Daha önce özelleşen kamu kurumlarının sonuçları ortadadır. Üreticiyi, yöre halkını, işçileri ilgilendiren böylesi bir üretim sürecinin, kamu işletmelerinin özelleştirilmesi, her açıdan bölgede tam bir felakete yol açacaktır. Bu nedenle ÇAYKUR işletmelerinin özelleştirilmesi bir kenara, şu anda işletme bünyesinde çalışan taşeron şirketlerin tasfiye edilerek tüm işçin ÇAYKUR Genel Müdürlüğünce ve işçilerin eliyle yapılması, en doğru olan bir süreçtir. Çay üretimi ve Çay işletmelerinin bulunduğu illerde, Valilik bünyesinde dört ilimizi kapsayan, içinde sendikaların olduğu, ziraat odaları, kooperatifler olmak üzere bir Çay üreticileri ve işçilerin sorunların tartışan çalış tay yapılması yararlı olacaktır.
*ÇAYKUR ve Çay'ın geleceği için işçi sayısı arttırılmalı ve çalışma koşulları yeniden gözden geçirilmelidir. Mevsimlik işçilerin çalışmadığı sürelerde emeklilik sigorta primleri ÇAYKUR tarafından ödenmelidir.
*ÇAYKUR’da kadro yetersizliğinden ve kampanya dönemindeki yoğun çalışmadan dolayı sürekli iş kazaları meydan gelmektedir. İşçi sağlığı ve iş güvenliğinin sağlanması hem çalışan işçilerin sağlığı hem de kurumun itibarı açısından uygun olacaktır.
*ÇAYKUR’da yetkili olan Öz Gıda-İş sendikası, kampanya döneminde mevsimlik işçileri 3-5 gün daha fazla çalıştırma konusunda işçiler arasında ayrımcılık uygulamakta ve baskı yapmaktadır. Bu durum mevsimlik işçiler arasında eşitsizliğe ve psikolojik erozyona neden olmaktadır. Mevsimlik işçilerin birkaç gün daha fazla çalıştırılması sendika değişikliği için işçiler üzerinde mobbing uygulamalarına sebebiyet vermektedir.
ÇAYKUR’da yıl boyu yükleme-boşaltma işleri çoğunluğu alt işverenlik üzerinden çalıştırılan Gürcü işçilere yaptırılmaktadır. Bu işlerde mevsimlik işçilerin çalıştırılması bir nebze de olsa sorunun çözümü açısından bir perspektif sunabilir.
TÜRKİYE GIDA SANAYİ İŞÇİLERİ SENDİKASI GENEL MERKEZİ
