Kriz döneminde Gürcistan ile sınır ticareti sayesinde ticaretin bir anda canlandığı ve 'Artvin'nin Lalelisi' olarak anılmaya başlanan Kemalpaşa'da esnafın hayali kısa sürdü.
Gürcistan'ın vergi muafiyetine sınırlama getirmesiyle günlük 100 bin doları bulan bavul ticareti bir anda bıçak gibi kesildi. Bölgedeki büyük ticaret hacmini kaybetmek istemeyen esnaf, Gürcistan'da Kemalpaşa benzeri bir pazar açmayı planlıyor. Vergi kararına tepki gösteren Gürcüler de Acaristan'da eylem yaptı.
Türkiye ile yapılan karşılıklı anlaşmalar gereği yaklaşık 1.5 yıldır sınır ticaretine vergi muafiyeti uygulayan Gürcistan, 18 Haziran'dan itibaren bu muafiyete sınırlama getirdi. Yeni uygulama ile kişi başı ayda 1000 Lari'nin (yaklaşık 1000 TL) üzerindeki mallardan yüzde 18 vergi alınması kararlaştırıldı. Uygulamanın başlamasıyla birlikte bavul ticaretinin bölgedeki merkezi haline gelen Artvin'in Kemalpaşa Beldesi'nde de adeta hayat durdu. Son 6 ayda 100 yeni mağazanın açıldığı beldeyi normal günlerde 5 bin, pazarların kurulduğu salı ve cuma günlerinde ise 12-13 bin Gürcü ziyaret ederken, kararın ardından gelenlerin sayısı ciddi oranda azaldı.
LOBİ ÇALIŞMASI MI YAPILDI
Kemalpaşa esnafının iddialarına göre, vergi muafiyetinin kalkmasında Gürcistan'da açılan 8 ortaklı yeni alışveriş merkezinin ortaklarının lobi çalışmaları etkili oldu. Ortaklarından birinin Trabzonlu olduğu belirtilen ve bölge esnafı tarafından 'Fuar' olarak adlandırılan yeni alışveriş merkezinin Kemalpaşa nedeniyle kar edemediği, bu nedenle hükümete baskı yapıldığı iddia ediliyor. İsmini vermek istemeyen bir bölge esnafı, 'Trabzonlu Türk işadamları Gürcü ortaklarıyla birlikte birkaç ay önce Gürcistan'da 3 bin metrekare alan üzerine Kemalpaşa'ya benzer bir çadır içine kurulu alışveriş merkezi açmışlardı. Bu nedenle Kemalpaşa'yı kaldırdılar' dedi.
Alınan karar Kemalpaşa'da dükkan kiralayıp, sınır ticaretine yönelik mağaza açan yaklaşık 600 esnafı perişan etti. Sarp Sınır Kapısı'nda sınır ticareti kapsamında uygulanan vergi muafiyetinin kaldırdığını belirten Hopa Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Engin Koyuncu, bu durumun bölgedeki ticaret hacmini ciddi anlamda daralttığını söyledi. Koyuncu, 'Salı günü Kemalpaşa'nın pazarıydı. 13 bin dolayında insan gelmesi beklenirken, 4 bin 200 kişi geldi. Uygulamadan önceki son salı günü ise 14 bin kişi gelmişti' dedi. Koyuncu, 'Gürcistan hükümeti kendi ekonomisini canlandırmak için böyle bir karara imza attı. Biz de Kemalpaşa esnafı olarak biraraya gelip Gürcistan'a gidip yer kiralayacağız. Üstü kapalı bir pazar alanı inşa ederek Kemalpaşa benzeri bir pazar oluşturmayı hedefliyoruz' dedi. Konuyu Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı Rıfat Hisarcıklıoğlu'na açtığını ve desteğini aldığını belirten Koyuncu, bölgedeki tekstilcilerle de bir araya gelip konuşacaklarını kaydetti.
YATIRIMLAR BOŞA GİDECEK
Son bir yılda Denizli başta olmak İstanbul, Ankara, Bursa, Trabzon ve Rize'den gelerek yeşil alanlar üzerindeki dükkanları, fırınları ve hatta oto tamirhanelerini bile kiralayıp yaklaşık 600 dolayında tekstil mağazası açan esnaf da, bir anda başlayan durgunluğun şokunu yaşıyor.
Yaklaşık 6 ay önce İstanbul'dan Kemalpaşa'ya yatırıma gelen Engin Bayraktar, 'Kemalpaşa'daki ticaret hacmini değerlendirmek için 6 ay önce buraya gelip 3 yıllığına arsa kiraladım. 350 bin TL'ye 38 dükkan yaptırdım. Ancak işler böyle giderse dükkanlar boş kalacak. Ne yapacağımı şaşırmış durumdayım. Bizim dışımızda 800 bin TL yatırım yapanlar da var. Herkesin yatırımı yanacak. Hükümetten bir an önce bir önlem almasını bekliyoruz. Gerekirse Başbakan'a kadar çıkacağız' diye konuştu.
Bölgedeki ticaret hacmini görerek Trabzon'dan Kemalpaşa'ya gelip ayakkabı mağazası açan İbrahim Öztuncer de, bölgedeki durgunluktan şikayetçi. Gürcistan'ın kararıyla birlikte iş hacminin 4'te 3 azaldığını belirten Öztuncer, 'Ben ayakkabıcıyım. İşlere çok ciddi darbe vurdu. Bu anlaşmalara uymadılar. Ben 1 ay önce Trabzon'dan geldim buraya. İş olduğunu görünce buraya dükkan açtık. 15-30 bin TL arasında değişiyor kiralar. Bekleme halindeyiz. Mağazamızda günlük bin 500 TL'lik iş yaparken bu rakam şu an 300-400 TL'ye geriledi' dedi.
ESNAF SİNEK AVLIYOR
Ahmet Öztürk: Yeni uygulama hepimizi mağdur etti. 3 yıllık kiramızı peşin verdik, malları dükkanlara serdik. Ama bir anda işler durdu. Burada bir mutluluk havası vardı, kayboldu. Ne yapacağımızı bilmiyoruz.
Hatice Demir: Bir tane bile müşteri yok. Şu anda buranın kaynaması lazım. Esnaf cepten ödeme yapıyor. Buradan çok insanın karnı doyuyor. Yaşadığımız bu durum karşısında hükümetimizin sessiz kalmasını anlayamıyorum. Gürcistan'ın iç işi ama bu durduk yerde gelişen bir olay değil. Burada ciddi yatırımlar yapıldı. En az yatıran 30 bin dolar koydu. Halen işyeri inşaatları devam ediyor. Madem burası bitti, neden müdahale edilmiyor? Burası bittiyse birisinin çıkıp 'Kemalpaşa bitti' demesi lazım.
Erol Karaca: 5 yıllık anlaşma yaparak kiralarımızı ödedik. Şimdi bırakıp gidemeyiz. Bir çoğumuzun borcu var. Çok mağdur olduk. Devletimiz bize sahip çıksın. Şaşırmış durumdayız. 10 gün önce yaptığımız işin şu anda yüzde 1'ini bile yapamıyoruz.
Sema Kaplan: Endişeli bir bekleyiş var. Artık kar elde etmeyi bıraktık maliyetine satış yapabilmenin çaresine bakıyoruz. Çok tedirginiz.
GÜRCÜLER DE EYLEM YAPTI
Gürcistan Hükümeti'nin aldığı karar, Türkiye'den uygun fiyata mal alan Gürcüleri de kızdırdı. Kemalpaşa Belediye Başkanı Yalçın Emiralioğlu, Türkiye'den mal alan Gürcü vatandaşların vergi uygulamasının kaldırılması için Acaristan'da eylem yaptıklarını söyledi. Kararın, 'Türkiye'den mal almayın' anlamına geldiğini belirten Emiralioğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: 'Esnaf ve sanatkarlar ticaret odası, pazarcılar ve mağazacılarla toplantı yapacağız. Ancak konu hakkında çok da yapabileceğimiz bir şey yok. Çünkü Gürcistan kendi vatandaşına vergi koymuş oluyor. Bu çok haksız bir uygulama. Bu karar sadece Kemalpaşa değil Türkiye ekonomisine de olumsuz yansıyacak. Çünkü son 6 aydır Türkiye'nin dört bir yanından esnaf buraya gelip yatırım yaptı.'
KADERİ LALELİ'YE BENZEDİ
Kemalpaşa'nın bugün yaşadığı durumu Laleli esnafı 2006 yılı sonunda yaşamıştı. Rusya'nın 1 Mart 2006'ta yürürlüğe koyduğu 'Yolcu beraberinde gerçekleşen ticaret ile ilgili kararname' ile bu ülke açısından bavul ticareti bir dış ticaret enstrümanı olmaktan çıktı. Rusya'nın aldığı son düzenleme ile yolcunun beraberinde götürebileceği eşya miktarı 50 kilodan 35 kiloya düşürülmesiyle Laleli'deki iş hacmi yüzde 35 oranında azaldı. Bavul ticaretiyle yılda 6 milyar dolar gelir elde eden Laleli'deki iş hacmi düzenlemenin ardından 3-4 milyar dolara geriledi. Laleli esnafı ise üçerli beşerli gruplar halinde düzenli ihracata yönelmeye başladı.
MUHAMMET KAÇAR / ÖZGÜL ÖZTÜRK
