Fatih Sultan Kar: Rize ilinde yapılan sempozyum hepimizi heyecanlandırmıştı. Yıllardır ihmal edilen Rize Kültürü için büyük adımlar atılacak, sempozyum bir başlangıç noktası olacak ve sunulan tebliğler bir kitap haline getirilip yarınlara taşınacaktı. En azından biz öyle düşünmüştük. Ardından sempozyumun kitabı çıktı. Yanınızda büyüteç yoksa okuyamayacağınız punto boyutundaki karakterler, fazla yer tutmasın diye yazarının izni olmaksızın kesilmiş makaleler ve adeta sempozyum kitabını rüyasında bile görmemiş bir yayıncı mantığı ile hazırlanmıştı bu eser.
Gönüllülerde olmasa: Kente ilişkin tarih bilincinin oluşmasında ki temel taşlardan biri de o kentin tarihinin yazılmasıdır. Son yıllarda küreselleşen dünyamızda bize ait değerleri iyi koruyamadığımız ortadadır. Televizyon görüntüleri, diğer medyatik görüntüler ve internetteki web sayfalarına bağlı olarak sanal ortamlar, duygu ve düşünce dünyamızı allak bullak etmiştir. Bunların tamamı gelip geçici kavramlardır. Söz uçar, yazı kalır... Rize şehrini yarınlara taşıyacak kitaplar, eski fotoğraflar, bu karmaşa içinde ‘maziye ait yadigarlar’ olarak değer kazanırlar. Şimdilerde her şehrin tarihini anlatan kitaplar basılıyor. Şehirlerin görüntü hafızası sosyal tarihlerinin temelini teşkil etmektedir. Yerel tarihçilik sadece bir uzmanlık alanı değil, aynı zamanda bir ilgi alanıdır. Ülkemizde olduğu gibi Rize’de de yaşadığı çevreyi araştırmaya çalışan gönüllüler vardır. Bu bağlamda yetkili ve konumunda etkili olan insanların bu işlere gönül vermesi gerekmektedir. Aksi takdirde bu sosyal sorumluluk süreci bir kaç gönüllünün omuzlarında kalır.
Artvin, Trabzon ve Giresun üretirken biz: Çok uzaklara bakmaya hiç gerek yok, Trabzon Valiliği, Artvin Valiliği ve Giresun Valiliği Kültür Müdürlükleri sayısız yerel tarih yayınlarına hayat verirken Rize’mizde bu tarz yayınların bu gibi kurumlar tarafından ilgi çekici bulunmayıp hayata geçirilmeyişleri üzücü ve bir o kadarda düşündürücüdür. Şimdi yetkililer bu konu üzerinde biraz düşünmeli. Bizimle aynı konumda bulunan başka illerde görev yapan yetkililer illeri için yarınlara sayısız eserler bırakırken, bizlerin kültürel alanda Rize’yi yarınlara taşıyacak eserlerimizin azlığı ve bu eserlerin ortaya çıkması için çabalayan değerler verilen desteğin ve ilginin azlığı düşündürücüdür.
Rize Şeriyye Sicilleri’nin durumu ne olacak: 2000 yılı başında Milli Kütüphane tarafından Rize Şeriyye Sicilleri Rize İl Kültür Müdürlüğü’ne gönderildi. A-4 kağıdına aktarılan bu vesikalar, toplam 38 kitap şeklinde, dokuz yıldan beri il kütüphanesinin akademik salonunda tutulmaktadır. Beş adeti bugünkü dile çevrilmiş ve basılmaya hazır vaziyette olan bu eserlerin, yayın hayatına kazandırılması yolunda bir çaba sarf edilmemesi üzücüdür.Ümit Erkan’ın da tez olarak hazırlamış olduğu eser Şeriye Sicilinin en kısa sürede yetkililer tarafından dikkate alınmasının gereğini düşünüyoruz.
Rize Valiliği Kültür Müdürlüğü neden kitap yayınlamaz: 2007 yılından bu yana 26 adet Rize konulu kitap hayata geçti. Bu durum gösteriyorki 2007 yılından bu güne kadar süreçte Rize ile ilgili yayınlarda bir artış söz konusu. Bu durum bizleri doğal olarak sevindirirken, yarına dair düşünlerede de itiyor.
Bu eserler İyidere Kaymakamlığı Kültür Yayınları (2), Kaknüs Yayınları (2), Yazarların kişisel baskılar (4), İletişim Yayınları (1), Rize Valiliği İl Özel İdaresi Yayını (2), Çınar Eğitim Kültür ve Yardımlaşma Derneği yayınları (6), Çaykur Rizespor Kulübü Resmi Dergisi(2), Sentez Ajans Kültür Edebiyat Yayınları (1), Rize Belediyesi Kültür Yayınları (1), Çayeli Dernekler Birliği Yayını (1), Fındıklı Kaymakamlığı Kültür Yayınları (2), İgüs Yayınları (1), Av. Adnan Ekşioğlu (1) tarafından yayımlandı.
Bu bağlamda Süleyman Kazmaz, İshak Güven Güvelioğlu, Recep Koyuncu, Prof.Dr. İsmail Kara, Prof.Dr. Orhan Terzioğlu, Muhammet Safi, Prof.Dr. Haşım Karbuz, Doç Makbule Sarıkaya, Orhan Naci Ak, Özcan Beyaz ve tüm emeği geçenlere teşekkür ediyorum. Yukarda verdiğim listedende anlaşıldığı gibi Rize ili ile ilgili kitaplar bir kaç gönüllü ve Rize sevdalısı insanın gayretiyle hayat bulmuştur. Gönül ister ki bu isimlerin içinde en başı Rize İl Kültür Müdürlüğü çeksin.
Prof. Dr. İsmail Kara tavsiyelerde bulunuyor: Prof. Dr. İsmail Kara 1. Rize Sempozyumu’na sunduğu “Şehir Fikri ve Rize Kültürü Araştırmalarına Dair Birkaç Not “ başlıklı tebliğde uyarılarda ve tespitlerde bulunuyor ve şunları belirtiyordu : “Rize ile ilgili her türden fotoğrafın derlenmesi ve özellikle eskilerinin yaşlı, tecrübeli insanların bilgisine başvurularak tam olarak tarihlendirilmesi, tanımlanması gerekmektedir. Valilik başta olmak üzere şehir merkezindeki resmi dairelerin ve müdürlüklerin arşivlerinde bulunabilecek fotoğraflarla köklü ailelerin mirasçılarında muhafaza edilen malzeme için de bu türden çalışmalar yapılmalıdır. Bu konuda Fatih Sultan Kar’ın yaptığı bir ön derlemedir. Tarihi binalar, camii ve mescitler, ahşap evler, mezar taşları, taş köprülerle yörenin günlük hayatında ve ev içinde kullanılan eşyalar, giyim kuşam, kaybolmaya yüz tutan meslekler, terk edilen aletler için de aktüel fotoğraflama ve arşivleme çalışmaları yapılmalıdır”.
Rize kitaplığında Rize konulu kitap yok sayacak kadar az: Bu tespitler çok doğruydu ama bütün bunları hayata geçirilmesi gönül işidir. Araştırmacı yazar İshak Güven Güvelioğlu’nun yaptığı bir araştırmaya göre bu güne değin Rize ile ilgili yayınların tamamı beş yüz adettir. Bunların 225 adeti kitap ve broşur, 130 adeti yüksek lisan tezi ve makaledir. Rize Eski Valisi zamanında Rize İl Halk kütüphanesinde Rize kitaplığı adı altında bir bölüm oluşturuldu. Rize ile ilgili beş yüz yayından söz ederken orda bulunan Rize konulu yayın sayısının ellinin altında olması düşündürücüdür. Oysa İshak Güven Güzelioğlu, Recep Koyuncu ve sahsımın kütüphanesindeki rakam bunun haylı fazlasıdır
Rize ile ilgili bu çalışmalarda eksiklerin giderilmesi, Rize Valilik ve belediye kültür müdürlükleri konuya duyarlığına bağlıdır.
Bütün bu eksiklerin yanında birde bu alanda rekor elde edilmesi üzerinde durulması gereken ayrı bir konudur. Dünya kültür tarihinde 6 yılda aynı broşürü kelimesi değiştirilmeden 8 baskı yapan tek il Rize’dir.
