Romatizma, bağışıklık sisteminin kemik, kas, tendon veya bağ gibi dokulara saldırdığı bir otoimmün hastalıktır. Artrit ise eklem kireçlenmesi olup bağışıklık sistemiyle ilişkili değildir. Kas-iskelet sistemi hastalıkları, halk arasında genellikle “romatizma” olarak bilinir ve eklem ağrıları, sertlik, yanma gibi belirtilerle kendini gösterir.
Romatizmal Hastalıklar Nelerdir?
Romatizmal hastalıklar, genetik faktörler, sigara, çevre kirliliği veya enfeksiyonlar gibi çeşitli nedenlerle ortaya çıkar. 200’den fazla alt türü bulunan bu hastalıkların en sık görülenleri şunlardır:
Osteoartrit: Yıpranmaya bağlı eklem hastalığı
Romatoid Artrit (RA): Eklemlere saldıran otoimmün bir hastalık
Lupus: Birden fazla organı etkileyebilen sistemik bir hastalık
Ankilozan Spondilit: Omurga ve eklemleri tutar
Psöriatik Artrit: Sedef hastalığıyla ilişkili eklem iltihabı
Gut: Ürik asit birikimiyle oluşan eklem hastalığı
Skleroderma: Cilt ve bağ dokusunu sertleştirir
Septik Artrit: Mikropların yol açtığı eklem iltihabı
Çocukluk Romatizması (Juvenil İdiyopatik Artrit): Çocuklarda görülen romatizmal hastalık
Romatizmal Ağrılar ve Belirtiler
Romatizmal ağrılar kas kaynaklıyken, artrit ağrıları eklemlerden gelir. Bu ağrılar sert, sızlayıcı ve rahatsız edicidir, hastanın yaşam kalitesini düşürür. En yaygın belirtiler:
Eklem İltihabı (Artrit): Eklemlerde kızarıklık, sertlik, yanma
Sabah Tutukluğu: Özellikle el, ayak ve belde ağrı ve hareket kısıtlılığı
Simetrik Ağrılar: Vücudun her iki tarafındaki eklemlerde ağrı (örneğin, her iki bilek)
Sistemik Belirtiler: Halsizlik, ateş, kas ağrıları, saç dökülmesi, cilt döküntüleri
Duyarlılıklar: Güneş ışığına hassasiyet, soğukta ellerde beyazlaşma/morarma
Diğer: Göz ve ağız kuruluğu, gözde yanma, ani eklem ağrısı atakları
Romatizmal hastalıklar, sadece yaşlıları veya kadınları etkilemez. Lupus gibi bazı türler kadın ve erkeklerde eşit oranda görülürken, 20-50 yaş aralığında ve hatta çocukluk çağında da ortaya çıkabilir.
Tanı Yöntemleri
Romatizmal hastalıkların tanısı için tek bir test yeterli değildir. Tanı süreci şunları içerir:
Fizik Muayene: Eklem ve kas bulgularının değerlendirilmesi
Kan Testleri: Antikor testleri ile bağışıklık sisteminin tepkileri incelenir
G5- Görüntüleme Yöntemleri: Röntgen, ultrason, MR gibi yöntemlerle hasarlı bölgeler taranır
Biyopsi: Cilt, tükürük bezi veya sinir dokusundan örnek alınabilir
Eklem Sıvısı Analizi: Sinovyal sıvının mikroskopla incelenmesi
Tedavi Amaçları ve Yöntemler
Romatizmal hastalıkların çoğu tamamen iyileşmez, ancak tedaviyle belirtiler kontrol altına alınabilir. Amaç, yaşam kalitesini korumak, hastalığın ilerlemesini durdurmak ve eklem hasarını önlemektir. Tedavi yöntemleri şunlardır:
İlaç Tedavisi:
Steroid olmayan anti-enflamatuar ilaçlar (ağrı ve iltihap için)
Steroidler (eklem hasarını azaltır)
Hastalık modifiye edici anti-romatizmal ilaçlar
Biyolojik tedaviler (vücudun bağışıklık tepkisini düzenler, cilt altı enjeksiyon veya serumla uygulanır)
Fizik Tedavi: Egzersizlerle hareket kabiliyeti artırılır, ağrılar azaltılır
Cerrahi: Hasarlı eklemlerin onarımı, eklem sıvısı alınması, protez veya eklem sabitleme ameliyatları
Tedavide Yenilikler
Biyolojik tedaviler, geleneksel ilaçların yetersiz olduğu durumlarda etkili sonuçlar sunar. Bu tedaviler, bağışıklık sisteminin eklem ve kaslara zarar veren tepkilerini hedefler. Uzman takibi gerektiren bu yöntemler, hastanede veya evde uygulanabilir.
Erken Tanı ve Önem
Erken tanı, eklem deformasyonlarını ve sakatlıkları önler. Sistemik hastalıklar için erken tedavi, sağ kalım süresini uzatır. Romatizmal belirtiler fark edildiğinde, bir romatoloji uzmanına başvurulması, hastalığın yönetimi ve yaşam kalitesinin artırılması açısından kritik önem taşır.
Romatizmal hastalıklar her yaştan bireyi etkileyebilir. Eklem ağrısı, sabah tutukluğu veya diğer belirtiler göz ardı edilmemeli, en kısa sürede uzman değerlendirmesinden geçilmelidir.
