Genelkurmay Başkanı'nın dokunulmazlığı kalkıyor
Yeni anayasayı hazırlayan kurulun başkanı Prof. Özbudun 'TBMM Başkanı ve Genelkurmay Başkanı için anayasaya hüküm koyduk, yargılanabilecekler' dedi..
Yeni anayasanın mimarı Prof. Ergun Özbudun'la tartışilan taslağının kritik maddelerini mercek altına aldık. Özbudun, anayasaya Genelkurmay Başkanı'nın da yargılanabilmesi için bir madde koyduklarını açıkladı.
6. maddede yetkili organları değiştirip 'yasama, yürütme ve yargı' diyorsunuz. Neden? Bütün bürokratik kurumların egemenliğin kullanılmasında pay sahibi olması zaten mantıksızdır.
Bu TSK'nın anayasadan aldığı yetkileri kısıtlamıyor mu? O da tamamen yersiz. Bütün demokratik ülkelerde olduğu gibi silahlı kuvvetler yürütme organının bir parçasıdır.
Bu değişiklikle müdahale imkânı tümüyle ortadan mı kalkıyor? Hiçbir demokratik sistemde müdahale imkanı anayasa ve yasalar tarafından verilemez. Bugün de yoktur. Müdahale hukuk dışı bir olaydır.
BOŞLUK VARDI DOLDURDUK
İlk kez 'TBMM Başkanı ve Genelkurmay Başkanı yargılanır' maddesi koydunuz. Şu ana kadar bu makam sahiplerinin görevleriyle ilgili suçlardan dolayı nerede yargılanabileceği hükmü yoktu. Cumhurbaşkanının dahi vatana ihanet halinde Yüce Divan tarafından yargılana biliyor. Yargı yetkisinden bağışık olan hiçbir makam olamaz. Burada bu boşluk doldurulmuştur.
YENİ BİR YÜCE DİVAN
Yüce Divan'da mı yargılanabilecek? Evet. Ama yapısında da değişiklikler öngördük. Divan görevini Anayasa Mahkemesi yapıyordu. Ceza hukuku ve hâkimliği tecrübesi olmayan bir mercinin Divan görevini yapmasında sakıncalar vardı. Bunun için üyelerinin bir kısmı Anayasa Mahkemesi'nden, bir kısmı Yargıtay ceza daireleri başkanlarından oluşan yeni bir Divan öngördük.
Örneğin Alman Anayasası'nda da Genelkurmay Başkanı'na atıf var mı? Bir hukuk devletinde yargılanamayacak kimse olamaz. Monarşiler hariç yargılanamayacak bir makam olamaz.
Özel olarak anayasada Genelkurmay Başkanı'nın vurgulanması farklı bir anlam taşımaz mı? Hayır.
Komutanlar yargılanıyor, anayasa Genelkurmay Başkanı'nın yargılanmasını engelliyor mu? Evet. Komutanlar yargılanıyor ama Genelkurmay Başkanı'na atıf yok. Belirsizlik mevcuttu, kaldırılmıştır.
Üniversitelerde türban artık serbest olacak
6. maddede yetkili organları değiştirip 'yasama, yürütme ve yargı' diyorsunuz. Neden? Bütün bürokratik kurumların egemenliğin kullanılmasında pay sahibi olması zaten mantıksızdır.
Bu TSK'nın anayasadan aldığı yetkileri kısıtlamıyor mu? O da tamamen yersiz. Bütün demokratik ülkelerde olduğu gibi silahlı kuvvetler yürütme organının bir parçasıdır.
Bu değişiklikle müdahale imkânı tümüyle ortadan mı kalkıyor? Hiçbir demokratik sistemde müdahale imkanı anayasa ve yasalar tarafından verilemez. Bugün de yoktur. Müdahale hukuk dışı bir olaydır.
BOŞLUK VARDI DOLDURDUK
İlk kez 'TBMM Başkanı ve Genelkurmay Başkanı yargılanır' maddesi koydunuz. Şu ana kadar bu makam sahiplerinin görevleriyle ilgili suçlardan dolayı nerede yargılanabileceği hükmü yoktu. Cumhurbaşkanının dahi vatana ihanet halinde Yüce Divan tarafından yargılana biliyor. Yargı yetkisinden bağışık olan hiçbir makam olamaz. Burada bu boşluk doldurulmuştur.
YENİ BİR YÜCE DİVAN
Yüce Divan'da mı yargılanabilecek? Evet. Ama yapısında da değişiklikler öngördük. Divan görevini Anayasa Mahkemesi yapıyordu. Ceza hukuku ve hâkimliği tecrübesi olmayan bir mercinin Divan görevini yapmasında sakıncalar vardı. Bunun için üyelerinin bir kısmı Anayasa Mahkemesi'nden, bir kısmı Yargıtay ceza daireleri başkanlarından oluşan yeni bir Divan öngördük.
Örneğin Alman Anayasası'nda da Genelkurmay Başkanı'na atıf var mı? Bir hukuk devletinde yargılanamayacak kimse olamaz. Monarşiler hariç yargılanamayacak bir makam olamaz.
Özel olarak anayasada Genelkurmay Başkanı'nın vurgulanması farklı bir anlam taşımaz mı? Hayır.
Komutanlar yargılanıyor, anayasa Genelkurmay Başkanı'nın yargılanmasını engelliyor mu? Evet. Komutanlar yargılanıyor ama Genelkurmay Başkanı'na atıf yok. Belirsizlik mevcuttu, kaldırılmıştır.
Üniversitelerde türban artık serbest olacak
Üniversitelerde türban yasağı kalkıyor mu? Evet. Üniversitede böyle bir yasak olmamalıdır.
Önerdiğiniz çıkarsa üniversitelerde türban yasağı kalkıyor. Sadece üniversitelerde. İlk ve ortaöğretim kurumlarında, kamu yönetiminde değil. Ama üniversitelerde böyle bir yasaklamanın olmaması gerektiği kanısındayız.
GEÇERSİZ OLACAK
Peki Anayasa Mahkemesi'nin türban yasağına ilişkin kararları geçersiz mi olacak? Tabii ki yeni bir anayasa hükmü olduğu takdirde, bu kararlar geçersiz olacaktır. Çünkü onlar bundan önceki anayasaya dayanarak verilmiş kararlardır.
AİHM Leyla Şahin'in başvurusunu reddetmişti. O davada AİHM (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) kararının anlamı Türkiye'de yanlış yansıtılıyor. Mahkeme bu yasağın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı olmadığı sonucuna varmıştır. Ama sözleşmeye aykırı olmaması başka şeydir, böyle bir yasağın uygulanması gerektiğini belirtmek başka şeydir. AİHM kararı hiçbir engel teşkil etmez. Mahkemenin vurguladığı, üye devletlerin bu konuda geniş bir takdir yetkisine sahip olduğudur. TC takdir yetkisini şu ya da bu yönde kullanmakta serbesttir. Zaten Fransa dahil Avrupa Konseyi ülkelerinin hiçbirinde üniversite düzeyinde böyle bir kılık kıyafet yasağı yoktur.
AİHM ENGEL DEĞİL
Yani AİHM kararı da geçersiz kılınacak. AİHM kararını geçersiz kılmayacak şüphesiz. Karar, yasağın sözleşmeye aykırı olmadığı yolunda. Ama o yasağın uygulanmasının zorunlu olduğu yolunda hiçbir ifade yoktur ve olmasına da imkân yoktur. Çünkü AİHM öyle bir karar veremez.
Yani orada da engel kalkmış oluyor? Bu formül kabul edilirse kalkmış olacak. Edilip edilmeyeceğini şu anda bilmiyorum. Üniversitelerde böyle bir yasağın olmaması gerektiğine inanıyoruz.
AİHM'nin farklı bir yorumu ortaya çıkabilir mi? Sözleşme Türk Anayasası'nın üstünde. Ama iki şeyi ayırt etmek lazım. Mahkeme 'Evet isterseniz bu yasağı koyabilirsiniz' diyor ama 'Bu yasağı kaldıramazsınız' diye bir şey söylemiyor. Zaten söyleyemez de. Onun yetkisinde değil. Üye devletlerin takdirindedir.
Önerdiğiniz çıkarsa üniversitelerde türban yasağı kalkıyor. Sadece üniversitelerde. İlk ve ortaöğretim kurumlarında, kamu yönetiminde değil. Ama üniversitelerde böyle bir yasaklamanın olmaması gerektiği kanısındayız.
GEÇERSİZ OLACAK
Peki Anayasa Mahkemesi'nin türban yasağına ilişkin kararları geçersiz mi olacak? Tabii ki yeni bir anayasa hükmü olduğu takdirde, bu kararlar geçersiz olacaktır. Çünkü onlar bundan önceki anayasaya dayanarak verilmiş kararlardır.
AİHM Leyla Şahin'in başvurusunu reddetmişti. O davada AİHM (Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi) kararının anlamı Türkiye'de yanlış yansıtılıyor. Mahkeme bu yasağın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne aykırı olmadığı sonucuna varmıştır. Ama sözleşmeye aykırı olmaması başka şeydir, böyle bir yasağın uygulanması gerektiğini belirtmek başka şeydir. AİHM kararı hiçbir engel teşkil etmez. Mahkemenin vurguladığı, üye devletlerin bu konuda geniş bir takdir yetkisine sahip olduğudur. TC takdir yetkisini şu ya da bu yönde kullanmakta serbesttir. Zaten Fransa dahil Avrupa Konseyi ülkelerinin hiçbirinde üniversite düzeyinde böyle bir kılık kıyafet yasağı yoktur.
AİHM ENGEL DEĞİL
Yani AİHM kararı da geçersiz kılınacak. AİHM kararını geçersiz kılmayacak şüphesiz. Karar, yasağın sözleşmeye aykırı olmadığı yolunda. Ama o yasağın uygulanmasının zorunlu olduğu yolunda hiçbir ifade yoktur ve olmasına da imkân yoktur. Çünkü AİHM öyle bir karar veremez.
Yani orada da engel kalkmış oluyor? Bu formül kabul edilirse kalkmış olacak. Edilip edilmeyeceğini şu anda bilmiyorum. Üniversitelerde böyle bir yasağın olmaması gerektiğine inanıyoruz.
AİHM'nin farklı bir yorumu ortaya çıkabilir mi? Sözleşme Türk Anayasası'nın üstünde. Ama iki şeyi ayırt etmek lazım. Mahkeme 'Evet isterseniz bu yasağı koyabilirsiniz' diyor ama 'Bu yasağı kaldıramazsınız' diye bir şey söylemiyor. Zaten söyleyemez de. Onun yetkisinde değil. Üye devletlerin takdirindedir.
Türkçe dışında Kürtçe ile eğitim kanuna bağlı
Kürtçe eğitimi serbest bırakan yeni bir madde var mı? Anayasada eğitim dilinin Türkçe olduğu belirtiliyor. Ama onun dışında hangi esaslara göre eğitim ve öğretimde kullanılabileceğini bir kanun konusu haline getiriyor. Dolayısıyla kanun koyucu isterse hangi şartlar altında Türkçeden başka dillerin de elbette yardımcı veya seçmeli dil olarak kullanılabileceğine karar verebilir. Onun dışında Türkçeden başka herhangi bir dille ilişkili açık bir hüküm yok.
Güneydoğu'da yazışmaların Kürtçe olması gibi bir yol açılacak mı? Hayır, resmi dilin Türkçe olduğu hükmü elbette muhafaza ediliyor. Dolayısıyla hiçbir yazışmanın Türkçeden başka dille yapılması mümkün değil.
Federasyon anlayışından söz ediliyor. 'Yerel yönetimlere vergi toplama yetkisi verilecek' deniyor. Bugün emlak vergisini, çöp vergisini nereye ödüyorsunuz. Buna cevap vermeye dahi değer bulmuyorum. Hayatta böyle saçmalık görmedim. Bunlar federasyonun F'sini bilmeyen insanlar.
Güneydoğu'da yazışmaların Kürtçe olması gibi bir yol açılacak mı? Hayır, resmi dilin Türkçe olduğu hükmü elbette muhafaza ediliyor. Dolayısıyla hiçbir yazışmanın Türkçeden başka dille yapılması mümkün değil.
Federasyon anlayışından söz ediliyor. 'Yerel yönetimlere vergi toplama yetkisi verilecek' deniyor. Bugün emlak vergisini, çöp vergisini nereye ödüyorsunuz. Buna cevap vermeye dahi değer bulmuyorum. Hayatta böyle saçmalık görmedim. Bunlar federasyonun F'sini bilmeyen insanlar.
Türklük tanımı 24 Anayasası'ndan
Türklük tanımını nasıl yapıyorsunuz? Anayasada 'TC'ye vatandaşlık bağıyla bağlı olan herkes Türk'tür' ifadesi var. Oysa Türklük hem bir üst siyasi kimlik hem de belli bir etnik köken olarak yorumlanabilir. İki anlamı da vardır. Dolayısıyla, Türk etnik kökeninden gelmeyen TC vatandaşları bakımından bu tanımın incitici bir yönü olduğu düşünülebilir. Biz burada birkaç alternatif tanım önerdik. Hepsinde bu etnisite çağrışımını ortadan kaldırmayı hedefledik. Bu önerilerden biri de tam anlamıyla Atatürk Anayasası diyebileceğimiz 1924 Anayasası'ndaki tanımdır. 'TC'ye vatandaşlık bağıyla bağlı olan herkese, din ve ırk farkı gözetilmeksizin Türk denir' diye aldık.
Yeni tasarıda laiklik ilkesinin içi boşaltılmadı
Yeni tasarıda laiklik ilkesinin içi boşaltılmadı
Laikliğin içi boşaldı mı? Hayır. Değişiklikler içini boşaltıcı ve kemirici nitelikte değil, daha güçlendirici niteliktedir.
Yeni bir laiklik tanımı mı var? Hayır. Aynı laiklik anlayışı sürüyor. Laiklik bir yönüyle devlet yönetiminin din kurallarına bağlanmamasıdır. Taslakta mevcut. Bir yönüyle de herkes için eşit din ve vicdan hürriyeti demek.
Ilımlı Demokratik İslam Anayasası olacağı iddiaları var. Bunu söylemek kadar gerçeklere aykırı bir şey olamaz. Laikliğe bağlılığı 1982 Anayasası'ndan daha güçlüdür.
Rejim değişiyor iddiasına cevap bile vermem
Yeni bir laiklik tanımı mı var? Hayır. Aynı laiklik anlayışı sürüyor. Laiklik bir yönüyle devlet yönetiminin din kurallarına bağlanmamasıdır. Taslakta mevcut. Bir yönüyle de herkes için eşit din ve vicdan hürriyeti demek.
Ilımlı Demokratik İslam Anayasası olacağı iddiaları var. Bunu söylemek kadar gerçeklere aykırı bir şey olamaz. Laikliğe bağlılığı 1982 Anayasası'ndan daha güçlüdür.
Rejim değişiyor iddiasına cevap bile vermem
Başlangıç bölümünde ne değişiklik yaptınız? Kısalttık, bir paragrafa indirdik.
Anayasanın ilk 3 maddesinin değişmesinin teklif dahi edilemeyeceği 4. maddesinin yerini değiştirdiniz, neden? Anlamı ve içeriği değişmiyor. Bu, anayasanın değiştirilmesi usulüyle ilgili bir hükümdür. Dolayısıyla mantıken ait olduğu yere konulmuştur.
4. maddede böyle bir vurgu yapılması önemli değil miydi? Hayır o vurgu aynen sürüyor.
Ya rejim değişikliğine gidildiği iddiası? Cevap vermeye dahi değmez.
Anayasanın ilk 3 maddesinin değişmesinin teklif dahi edilemeyeceği 4. maddesinin yerini değiştirdiniz, neden? Anlamı ve içeriği değişmiyor. Bu, anayasanın değiştirilmesi usulüyle ilgili bir hükümdür. Dolayısıyla mantıken ait olduğu yere konulmuştur.
4. maddede böyle bir vurgu yapılması önemli değil miydi? Hayır o vurgu aynen sürüyor.
Ya rejim değişikliğine gidildiği iddiası? Cevap vermeye dahi değmez.
Sabah
Editör: HABER MERKEZİ
