Rize ilinin en önemli sorunlarından biri, aşırı yağışlar sonucu ortaya çıkan toprak kayması sorunudur. Yağışların belli yörelerde yoğunlaşması, toprağın yağmur suyunu taşıyamaması ve heyelana yol açması sonucu hemen her yıl can kaybı yaşanmaktadır.
Toprak yapısından kaynaklanan bu sorunu yüzyıllar boyu yaşayan atalarımız, ayrıntılı ve işleyen bir su kanalı (ark) sistemi ile suyu araziden tahliye ederlerdi. Ayrıca, ev kurulacak ocak yerlerinin tespiti eskiden beri adeta bir ihtisas işi olmuştur. Ne var ki, nüfusun artması ve arazinin aşırı bölünmesiyle, daha önce ev kurmak için tercih edilmeyen yerlere de, zorunlu olarak evler kurulmuştur. Bu iki olgu, aşırı yağmurları felakete dönüştüren temel sorunu oluşturmaktadır.
Sorun sadece su tahliye sisteminin olmaması ve ocak yeri olamayacak nitelikteki yerlere ev kurulması değildir. Daha önce kızılağaç kaplı alanlara çay dikilmesi sonucu, arazilerin heyelana mukavemeti bir hayli azalmıştır. Çay sadece bir-iki metreye kadar kök salabilen ve son derecede ince ve zayıf kökleri olan bir bitkidir. Kızılağaç ise, adeta çivi gibi toprağa saplanan güçlü köklere sahiptir. Kızılağaçların yerine çay dikilmesi, bu felaketlere yol açan üçüncü sebebi oluşturmaktadır.
Karadeniz’in güçlü kök yapısına sahip, heyelana dayanıklı iki önemli ağacı vardır. Bunlardan biri, yörede gürgen denilen kayın ağacıdır. Kayın ağacı hem yeraltında hem de yerüstünde güçlü köklerle toprağı tutmaktadır. Ancak kökleri yüzeye yakın olduğundan ve geniş bir yeri kapladığından tarım yapılan arazide kullanımı uygun değildir. Kızılağaç ise derine doğru dikey kök saldığından, tarım arazilerinin içinde de dikilebilir.
Rize’nin toprak kayması sorununun çözümü için yukarıdaki tespitler ışığında şu önerilerde bulunmak durumundayız.
1.Arazilerde eski ark sistemini yeniden oluşturmalı, su tahliyesini sağlamalıyız. Çaylık arazi içinde ark açmak son derecede zordur, ama arazinin etrafında arklar açılabilir. Ayrıca, aşırı yağmurlarda ufak tefek kıpırtılarla heyelana müsait olduğu işaretini vermiş olan yerlerde muhakkak bu tedbirin alınması gereklidir.
2.Müsait olmayan yerlerde ayrı evler yapmak yerine, arazinin temeli sağlam yerinde çok katlı evler yapılmalıdır. Şehirlerde çok katlı binalarda oturulduğuna göre, köylerde de bunu yapabiliriz.
3.Çaylık arazilerde, belli aralıklarla kızılağaç kuşakları oluşturulmalıdır. Sözgelimi, arazinin tehlike durumuna göre; her 20, 30 veya 40 metrede bir dizi kızılağaç dikilerek arazinin heyelana karşı güçlendirilmesi sağlanabilir. Ayrıca, büyük yağmurlarda heyelan işareti veren tehlikeli yerlere, bir kuşak şeklinde muhakkak kızılağaç dikilerek tedbir alınmalıdır.
