Karadeniz Sahil Yolu Projesi'ne karşı açtığı dava için gittiği memleketi Rize'nin Fındıklı ilçesinde 2005 yılında silahlı saldırı sonucu öldürülen Avukat Cihan Eren'in ardından; çocukları, Aksu Muhtarı ve Ardeşen Kültür Derneği tarafından sürdürülen hukuk mücadelesi zaferle sonuçlandı. 2001 yılından itibaren sahil yolu ile ilgili olarak açılan 3 ayrı davada, dolgu imar planını iptal eden Danıştay 6. Dairesi, deniz dolgusuyla yapılan Karadeniz Sahil Yolu'nun tümden yanlış olduğuna dikkat çekti.
KAMU YARARI YOK
Danıştay, Karadeniz Sahil Yolu Rize ili Fındıklı-Aksu, Ardeşen şehir geçişine ilişkin 1/1000 ölçekli dolgu imar planını; şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına ve mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti. ?Kara ve hava ulaşımına yönelik altyapı tesisleri için deniz veya göllerde doldurma ve kurutma yapılmasına' izin veren Kıyı Kanunu'nun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 14. Maddesi'nin iptali yönündeki istemi ise 60 günlük yasal süreç içerisinde dava açılmadığı için 'süreaşımı' gerekçesiyle reddetti.
Danıştay, yerleşimle sahil güzergâhı arasında yer alan transit yolun, trafik güvenliği açısından sakıncalı bulunduğu kararında, çevrecilerin sunduğu ?Güney alternatif yol' projesi, ?hem sürdürülebilirlik ilkesi ve çevre koruma açısından, hem de ulaşım yatırım planlamaları açısından daha anlamlı' bulundu. Maliyet öne sürülerek deniz dolgusuyla inşa edilen Karadeniz Sahil Yolu'nun ?kentsel gelişim açısından çevre yolu işlevi görmeyen, kentsel ulaşım ve trafik iyileştirme açısından fayda sağlamayan nitelikte olduğu, olumsuz trafik ve kirlilik etkileri dikkate alındığında da sakıncalar barındırdığına' dikkat çekti.
Kararda davacıların, kıyı yolunun yenilenmesine ve yolun kazandığı önemi itirazlarının olmadığının da altı önemle çizilirken, 1990'da Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla oluşan yeni devlet yapıları, iktisadi yaşamda liberalleşme gibi etkilerin Karadeniz kıyı yolunu gündeme taşıdığı, maliyet gerekçe gösterilip kıyı dolgusu yapıldığı belirtiliyor. Kıyı tahrip edilmeden tünel ve köprülerle geçirilen Bolaman yolu ise örnek gösteriliyor. Danıştay, Tetkik Hâkimi Nejdet Bayram görüşlerini, daha önce yerel mahkemelerin verdiği kararlar ile keşif ve bilirkişi raporlarına dayandırdı.
SAVCIDAN ÇEVRE DERSİ
Danıştay Savcısı Sedat Larlar'ın kararda yer alan görüşü ise tüm Karadeniz Sahil Yolu'nun durumunu özetler gibiydi. Örnek olacak kararda şu görüşlere yer verildi:
* Karadeniz Sahil Yolu'nun yeni güzergah yaratmadığı, oysa kıyıyı koruyacak ve kıyı üzerindeki baskları iç kısımlara kaydıracak yeni güzergah belirlenmesinin gerektiği
* Karadeniz Sahil Yolu'nun kıyıdan geçirilmesi nedeniyle kırsal alan nüfusu düşerken, kentsel nüfusun arttığı ve bunun da sağlıksız bir nüfus dengesi oluşturacağı;
* Bir kıyı yerleşimin önündeki kıyının yok edilmesinin, kıyı yerleşimin önündeki kıyının yok edilmesi ve kıyı ile yerleşme arasına transit yol yerleştirilmesinin şehircilik ilkesine aykırı olduğu;
* Doğal kıyı estetiği bulunmadığı, kaza riskinin çok yüksek olduğu;
* Karadeniz sahil yolunun yapılması ve iyileştirilmesinde kamu yararının açık olduğu ancak üçüncü kez inşa edilmesine rağmen güzergahın değiştirilmediği;
* Sahil yolu projesi ve uygulamasının güzergah açısından bir yenilik getirmediği, dahası doğal çevre ve kıyı üzerinde olumsuz etkiler ürettiği;
* Bir yandan sosyal eşitsizlik körüklenirken, yol inşaatlarının doğanın tahribine neden olduğu;
* Ayrıca Fındıklı'da kendi doğasıyla bütünleşebilecek kıyı ve turizmin zarar göreceği, planların şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı açısından uygun bulunmadığı sonucuna varıldığı anlaşılmaktadır.
Bu nedenle dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.'
4.7 MİLYAR DOLARA MAL OLMUŞTU
1987'de ihale edilen Sinop - Sarp arası Karadeniz Sahil Yolu'nun yaklaşık 4.7 milyar dolara mal oldu. Oysa ilk maliyet yaklaşık 1.7 milyar dolar olarak hesaplanmıştı. 467.9 kilometrelik Samsun-Sarp geçkisinde yalnızca Bolaman-Perşembe yolu, 3 ayrı tünel ve viyadüklerle güney yolundan geçirilmiş, Ordu kıyıları vatandaşın tepkisiyle kurtulmuştu. Bolaman geçkisiyle 42 kilometrelik yol 27 kilometreye düşmüştü. Aynı zamanda doğal yapının yüzde 80'inin bozulduğu, plajların yüzde 90'ı tamamen yok edildiği belirlenmiş, denizle dereler arasında yol bent oluşturduğu için sellere yol açtığı da belirlenmişti.
Danıştay'ın iptal kararı, Rize'nin Fındıklı ilçesi Aksu Mahallesi arasındaki bölümi ile Ardeşen ilçesi kent geçişini kapsıyor. İptal kararına itiraz edilmesi halinde Danıştay Yüksek Kurulu son kararı verecek.
KAMU YARARI YOK
Danıştay, Karadeniz Sahil Yolu Rize ili Fındıklı-Aksu, Ardeşen şehir geçişine ilişkin 1/1000 ölçekli dolgu imar planını; şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına ve mevzuata aykırı olduğu gerekçesiyle iptal etti. ?Kara ve hava ulaşımına yönelik altyapı tesisleri için deniz veya göllerde doldurma ve kurutma yapılmasına' izin veren Kıyı Kanunu'nun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 14. Maddesi'nin iptali yönündeki istemi ise 60 günlük yasal süreç içerisinde dava açılmadığı için 'süreaşımı' gerekçesiyle reddetti.
Danıştay, yerleşimle sahil güzergâhı arasında yer alan transit yolun, trafik güvenliği açısından sakıncalı bulunduğu kararında, çevrecilerin sunduğu ?Güney alternatif yol' projesi, ?hem sürdürülebilirlik ilkesi ve çevre koruma açısından, hem de ulaşım yatırım planlamaları açısından daha anlamlı' bulundu. Maliyet öne sürülerek deniz dolgusuyla inşa edilen Karadeniz Sahil Yolu'nun ?kentsel gelişim açısından çevre yolu işlevi görmeyen, kentsel ulaşım ve trafik iyileştirme açısından fayda sağlamayan nitelikte olduğu, olumsuz trafik ve kirlilik etkileri dikkate alındığında da sakıncalar barındırdığına' dikkat çekti.
Kararda davacıların, kıyı yolunun yenilenmesine ve yolun kazandığı önemi itirazlarının olmadığının da altı önemle çizilirken, 1990'da Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla oluşan yeni devlet yapıları, iktisadi yaşamda liberalleşme gibi etkilerin Karadeniz kıyı yolunu gündeme taşıdığı, maliyet gerekçe gösterilip kıyı dolgusu yapıldığı belirtiliyor. Kıyı tahrip edilmeden tünel ve köprülerle geçirilen Bolaman yolu ise örnek gösteriliyor. Danıştay, Tetkik Hâkimi Nejdet Bayram görüşlerini, daha önce yerel mahkemelerin verdiği kararlar ile keşif ve bilirkişi raporlarına dayandırdı.
SAVCIDAN ÇEVRE DERSİ
Danıştay Savcısı Sedat Larlar'ın kararda yer alan görüşü ise tüm Karadeniz Sahil Yolu'nun durumunu özetler gibiydi. Örnek olacak kararda şu görüşlere yer verildi:
* Karadeniz Sahil Yolu'nun yeni güzergah yaratmadığı, oysa kıyıyı koruyacak ve kıyı üzerindeki baskları iç kısımlara kaydıracak yeni güzergah belirlenmesinin gerektiği
* Karadeniz Sahil Yolu'nun kıyıdan geçirilmesi nedeniyle kırsal alan nüfusu düşerken, kentsel nüfusun arttığı ve bunun da sağlıksız bir nüfus dengesi oluşturacağı;
* Bir kıyı yerleşimin önündeki kıyının yok edilmesinin, kıyı yerleşimin önündeki kıyının yok edilmesi ve kıyı ile yerleşme arasına transit yol yerleştirilmesinin şehircilik ilkesine aykırı olduğu;
* Doğal kıyı estetiği bulunmadığı, kaza riskinin çok yüksek olduğu;
* Karadeniz sahil yolunun yapılması ve iyileştirilmesinde kamu yararının açık olduğu ancak üçüncü kez inşa edilmesine rağmen güzergahın değiştirilmediği;
* Sahil yolu projesi ve uygulamasının güzergah açısından bir yenilik getirmediği, dahası doğal çevre ve kıyı üzerinde olumsuz etkiler ürettiği;
* Bir yandan sosyal eşitsizlik körüklenirken, yol inşaatlarının doğanın tahribine neden olduğu;
* Ayrıca Fındıklı'da kendi doğasıyla bütünleşebilecek kıyı ve turizmin zarar göreceği, planların şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve kamu yararı açısından uygun bulunmadığı sonucuna varıldığı anlaşılmaktadır.
Bu nedenle dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.'
4.7 MİLYAR DOLARA MAL OLMUŞTU
1987'de ihale edilen Sinop - Sarp arası Karadeniz Sahil Yolu'nun yaklaşık 4.7 milyar dolara mal oldu. Oysa ilk maliyet yaklaşık 1.7 milyar dolar olarak hesaplanmıştı. 467.9 kilometrelik Samsun-Sarp geçkisinde yalnızca Bolaman-Perşembe yolu, 3 ayrı tünel ve viyadüklerle güney yolundan geçirilmiş, Ordu kıyıları vatandaşın tepkisiyle kurtulmuştu. Bolaman geçkisiyle 42 kilometrelik yol 27 kilometreye düşmüştü. Aynı zamanda doğal yapının yüzde 80'inin bozulduğu, plajların yüzde 90'ı tamamen yok edildiği belirlenmiş, denizle dereler arasında yol bent oluşturduğu için sellere yol açtığı da belirlenmişti.
Danıştay'ın iptal kararı, Rize'nin Fındıklı ilçesi Aksu Mahallesi arasındaki bölümi ile Ardeşen ilçesi kent geçişini kapsıyor. İptal kararına itiraz edilmesi halinde Danıştay Yüksek Kurulu son kararı verecek.
ŞÜKRAN ÖZÇAKMAK (AHT)
Editör: HABER MERKEZİ
