Kalp ve koroner damar hastalıklarının artmasıyla birlikte, kalbi besleyen atardamarların daralması veya tıkanması durumunda uygulanan bypass ameliyatları yaygın bir tedavi yöntemi haline geldi. Medical Park Gaziosmanpaşa Hastanesi Kalp ve Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Mustafa Bilge Erdoğan, bypass ameliyatı hakkında önemli bilgiler paylaştı.
Bypass Ameliyatı Nedir?
Bypass, kelime anlamıyla “köprüleme” demektir. Kalbi besleyen koroner atardamarlarda daralma veya tıkanma olduğunda, bu damarların beslediği bölgeye yeterli kan akışını sağlamak için yapılan cerrahi bir işlemdir. Tıkalı bölgenin ilerisine, vücudun başka bir bölgesinden alınan damarlarla köprüleme yapılır. Koroner bypass ameliyatı, kalp damarlarının tıkanıklığı için en sık kullanılan yöntemdir.
Hangi Yaş Aralığında Uygulanır?
Son yıllarda bypass ameliyatları geniş bir yaş aralığında güvenle uygulanmaktadır. İleri yaşlarda bile batı standartlarına uygun şekilde başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Risk Faktörleri Nelerdir?
Bypass ameliyatında risk, hastanın durumuna bağlı olarak değişir. Başlıca risk faktörleri:
Kadın cinsiyet
70 yaş üzeri olmak
Şeker hastalığı, obezite
Böbrek veya akciğer hastalıkları
Geçirilmiş kalp krizi veya inme
Kalp kapağı veya ritim bozuklukları
Önceki kalp ameliyatları
Ameliyat Süresi
Ameliyat süresi, bypass sayısına, ek cerrahi işlemlerin varlığına ve hastanın önceki kalp ameliyatı öyküsüne göre değişir. İki veya üç damar bypassı 2,5-3 saat sürerken, kapak değişimi gibi ek işlemlerle 4-5 saate uzayabilir.
Bypass Ameliyatı Yöntemleri
Geleneksel yöntemde göğüs kafesi boylu boyunca açılırken, günümüzde uygun hastalarda minimal invaziv teknikler ve robotik cerrahi kullanılmaktadır. Yöntem, hastanın durumuna ve hastalığın derecesine göre belirlenir.
Anestezi Nasıl Uygulanır?
Bypass ve kalp kapak ameliyatlarında genellikle genel anestezi tercih edilir. Kalp yetmezliği, yüksek tansiyon, şeker hastalığı veya ileri yaş bağlı akciğer ve böbrek sorunları olan hastalar için anestezi, özel bir planlama gerektirir. Hastalar, ameliyattan bir gün önce anestezi uzmanı tarafından değerlendirilir.
Kullanılan Damarlar
Bypass için kullanılan damarlar mutlaka hastanın kendisinden alınır. Sentetik damarlar veya yabancı dokular kullanılmaz. Sağ ve sol meme atardamarları, kol atardamarları veya bacaktan alınan toplardamarlar tercih edilir. Uzun vadeli sonuçlar için atardamar kullanımı önerilir.
Hastanede Kalış Süresi
Düşük riskli hastalarda hastanede kalış süresi 15-20 gündür. Taburculuk sonrası bir hafta içinde poliklinik kontrolü yapılır. Hastalar, kardiyoloji bölümüne yönlendirilerek uzun dönem takip ve risk faktörlerinin (yüksek tansiyon, obezite, kolesterol, sigara) kontrolü sağlanır. Normal yaşama dönüş, ameliyat öncesi duruma bağlı olarak 4-8 hafta sürer.
Ameliyat Sonrası Nefes Egzersizleri
Bypass sonrası hasta yoğun bakıma alınır ve hayati bulguları izlenir. Bulgular normalse, birkaç saat içinde uyandırılıp solunum cihazından ayrılır. Bu aşamada solunum fizyoterapistleri, hava yollarındaki birikintileri temizlemek için nefes egzersizleri uygular. Genel anesteziden sonra bronşlarda salgı artışı olur ve kalp ameliyatlarında bu durum daha sık görülür. Egzersizler, salgıların tıkaç oluşturmasını önleyerek solunum sorunlarını engeller.
Bypass Sonrası Yaşam
Bypass ameliyatının amacı, hastayı ani ölüm ve kalp krizi riskinden kurtarmak, ilaca bağımlı yaşamdan uzaklaştırmak ve yaşam kalitesini artırmaktır. Ameliyat sonrası öneriler:
Risk Faktörlerinin Kontrolü: Yüksek tansiyon, obezite, kolesterol, kan şekeri, stres ve sigara kullanımı gibi değiştirilebilir riskler yönetilmelidir.
Düzenli Kontroller: Hastalığın seyri, periyodik muayenelerle takip edilmelidir.
Sağlıklı Yaşam: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve sigaradan uzak durma, damar sağlığını korur.
Bypass ameliyatı, erken müdahaleyle kalp sağlığını koruyan etkili bir yöntemdir. Kalp damar hastalığı belirtileri fark edildiğinde, bir kalp ve damar cerrahisi uzmanına başvurulması hayati önem taşır.
