1800'li yıllara dayanan Pleki yapımı Rize’nin İyidere ilçesi Çiftlik köyünde tek usta ile devam ediyor.

Tarihi geçmişi bulunan ve geçmişin ekmek kapısı olan Pleki şimdi artık revaçtan kalktı. 1800 lı yıllara dayanan Pleki yapımı İyidere ilçesi Çiftlik ve Köşklü köyleri arasında kayaların bin bir zahmetle oyularak yapılan ekmek pişirme kapı olarak bilinmekte.

   Çiftlik ve Köşklü köylülerinin Çay tarımından önce köylülerin kayaları oyarak oluşturdukları mağarada gece gündüz çalışarak günde 5 veya 6 tane yaptıkları pleki ile günlük ihtiyaçlarını karşılıyorlardı. Çay tarımı sonrasında 1980 lı yıllara kadar devam eden pleki yapımı, yerini modern fırınlara bırakması üzerine revaçtan kalktı.

    Çiftlik ve Köşklü köyü arasında bulunan pleki mağarası tarih boyu insanların kayaları oyması üzerine oluşan uzun tünel ile bugün turizme hizmet vermekte.

USTA KALMADI

Çiftlik ve Köşklü köylerinde günümüzde artık pleki yapımı için usta kalmadı. Çiftlik köyünde 2 ustanın kalması üzerine Kaymakamlık tarihi geleneği yaşatmak için kurs açmaya hazırlanıyor. Çiftlik köyünden istek üzerine pleki yapan ve kalan tek ustalardan olan Mustafa Yılmaz ise tarihi geleneğin yaşatılmasını istiyor. Yılmaz “ Kalp ve tansiyon hastasıyım, tarihi kültürümüzü yaşatmak için ilgililerin artık bu işe el atması gerek, uzun yıllar kapalı bulunan Pleki mağarası artık turizme hizmet veriyor, gelen yerli ve yabancı turistler pleki ve pleki ekmeğini merak etmekte, bazen pleki istenmekte. Bu geleneği artık gençlerimiz sürdürmeli” dedi.

    KÜLTÜR YAŞATILMALI

Pleki yapımının zor ve incelik istediğini söyleyen Mustafa Yılmaz “ Mağaranın içinden önce taşı seçmek gerek, her taştan pleki olmaz, pleki taşı daha yumuşak ve daha hassas olmakta, bu taşı ancak usta anlayabilir. Taşın seçiminden sonra taşın çevresi oval bir şekilde pleki yapımında kullandığımız RİMİT isimli alet ile oyulduktan sonra diğer ucu ile taş koparılır, artık işçilik ve incelik bundan sonra başlar. Göz kararı ile kayanın içi oyulmasının ardından RİMİT in diğer ucu ile tırtırlar çıkartılır ve pleki şekil almaya başlar. İçinde yapılan çizgiler ile pleki içinde konulacak olan ekmek hamurunun suyunun akması ve kuruması sağlanır” dedi.

     PLEKİ EKMEĞİ LEZZETLİ OLUR

Atalarının ve kendisinin pleki ekmeği ile büyüdüğünü söyleyen Mustafa Yılmaz” Pleki önce ateş üzerinde ısıtılır, şayet pleki taşında karışım varsa taş çatlar ve kullanılmaz hale gelir.  Karışım yoksa ateşe dayanıklı olur. Ateşte kızdırılan plekinin içi temiz bez ile silindikten sonra hamur plekinin içine konarak, üzeri oval bir saç ile kapatılır. Üzerinde ateş yakılarak pişmesi beklenir ve bir saatlik süre içinde ekmek hazır hale gelir” dedi.

     KÜLTÜR YAŞATILMALI

Pleki kültürünün yaşatılması gerektiğini belirten Yılmaz “ Her iki köyde toplam pleki yapımını bilen iki kişiyiz, diğer usta rahatsız olduğu için pleki yapmamakta, bende bu işi artık gençlere bırakmak istiyorum. Bu nedenle Kaymakamlığın kurs açmasını ve bilgilerimi gençlere aktarmak istiyorum. Bu kültür yaşatılmalı” dedi.

Hazırlayan: Mustafa Bayrak

 

Editör: HABER MERKEZİ